ΣΙΚΕΛΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΑ

Το κείμενο που ακολουθεί γράφεται επ’ ευκαιρία της υποστηριζομένης απόψεως περί της ανάγκης διενεργείας δημοψηφίσματος για το λεγόμενο «Μακεδονικό».

Τα δημοψηφίσματα (κατά πολλούς) αποτελούν πανάκεια επειδή μεταφέρουν θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας στο σημερινό πολίτευμα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Οι πολιτικοί όμως καταφεύγουν σε δημοψήφισμα για αποφεύγουν τις ευθύνες τους. Επικαλούνται ως άλλοθι την άποψη της κοινής γνώμης την οποία δημιουργούν. Κυρίως σε ζητήματα αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής. (Το ίδιο περίπου γίνεται και με τις δημοσκοπήσεις… Με αυτές οι πολιτικοί ελέγχουν το αναμενόμενο πολιτικό κόστος.. Και εάν αυτό είναι μεγάλο εγκαταλείπουν, δυστυχώς, πολιτικές θέσεις έστω και εάν είναι ορθές, ή προγράμματα σωστά και εξαγγελίες χρήσιμες..).

Βεβαίως (υπό προϋποθέσεις) τα δημοψηφίσματα (όπως και τα συλλαλητήρια) είναι σκόπιμα και χρήσιμα. Όταν πχ είναι βέβαιο ότι το δημοψήφισμα θα καταλήξει στην άποψη την οποία οι υπεύθυνοι πολιτικοί θεωρούν ως ορθή, αυτά και τα συλλαλητήρια δίνουν στις υπεύθυνες Κυβερνήσεις (των μικροτέρων χωρών) την δυνατότητα διπλωματικών χειρισμών κατά πιέσεων που ασκούν ισχυρότερες χώρες...

Αλλιώς συχνά δημιουργούν τις προϋποθέσεις τραγωδίας.

Κλασσικό παράδειγμα εσφαλμένης κρίσεως της κοινής γνώμης είναι οι τραγικές αποφάσεις της Εκκλησίας του Δήμου στην Αρχαία Αθήνα στον Πελοποννησιακό πόλεμο υπερ της Σικελικής εκστρατείας. Εκστρατείας η οποία κατέληξε στην καταστροφή, στην ήττα των Αθηναίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και στην παρακμή της Αθήνας.

Ο Θουκυδίδης χαρακτηρίζει τους Αθηναίους στην Εκκλησία του Δήμου ως άπληστους, αρχομανείς και ά-πειρους (δηλ. αδαείς) όσον αφορά τις δυσκολίες του εγχειρήματος.

Για μια αφήγηση της Σικελικής εκστρατείας βλ. http://www.phorum.gr/viewtopic.php?p=555101

Παραθέτω εν συνεχεία τα χωρία του Αθηναίου Θουκυδίδη στα οποία με απαράμιλλη (Θουκυδίδεια πρέπει να λέμε!) κομψότητα και πυκνότητα λόγου, με αντικειμενικότητα καθώς και με σπάνια ορθοφροσύνη και πολιτική ανάλυση αυτός ιστορεί τις συνθήκες λήψεως των (τυχοδιωκτικών) αποφάσεων της Εκκλησίας του Δήμου των Αθηναίων υπέρ της Σικελικής εκστρατείας.

Παραθέτω και το αρχαίο κείμενο (υπόδειγμα Αττικής διαλέκτου) και την μετάφραση όχι ενός φιλολόγου αλλά ενός τολμηρού πολιτικού, του Ελευθερίου Βενιζέλου.

[6.1.1] Τοῦ δ' αὐτοῦ χειμῶνος Ἀθηναῖοι ἐβούλοντο αὖθις μείζονι
παρασκευῇ τῆς μετὰ Λάχητος καὶ Εὐρυμέδοντος ἐπὶ Σικελίαν
πλεύσαντες καταστρέψασθαι, εἰ δύναιντο, ἄπειροι οἱ πολλοὶ
ὄντες τοῦ μεγέθους τῆς νήσου καὶ τῶν ἐνοικούντων τοῦ
πλήθους καὶ Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων, καὶ ὅτι οὐ πολλῷ
τινὶ ὑποδεέστερον πόλεμον ἀνῃροῦντο ἢ τὸν πρὸς Πελο-
[6.1.2] ποννησίους

……………

Ο Νικίας προσπάθησε ματαίως να αποτρέψει τον Δήμο από την Σικελική εκστρατεία.

…..

[6.24.1] Ὁ μὲν Νικίας τοσαῦτα εἶπε νομίζων τοὺς Ἀθηναίους τῷ
πλήθει τῶν πραγμάτων ἢ ἀποτρέψειν ἤ, εἰ ἀναγκάζοιτο
[6.24.2] στρατεύεσθαι, μάλιστ' <ἂν> οὕτως ἀσφαλῶς ἐκπλεῦσαι· οἱ
δὲ τὸ μὲν ἐπιθυμοῦν τοῦ πλοῦ οὐκ ἐξῃρέθησαν ὑπὸ τοῦ
ὀχλώδους τῆς παρασκευῆς, πολὺ δὲ μᾶλλον ὥρμηντο, καὶ
τοὐναντίον περιέστη αὐτῷ· εὖ τε γὰρ παραινέσαι ἔδοξε καὶ
[6.24.3] ἀσφάλεια νῦν δὴ καὶ πολλὴ ἔσεσθαι. καὶ ἔρως ἐνέπεσε
τοῖς πᾶσιν ὁμοίως ἐκπλεῦσαι· τοῖς μὲν γὰρ πρεσβυτέροις
ὡς ἢ καταστρεψομένοις ἐφ' ἃ ἔπλεον ἢ οὐδὲν ἂν σφαλεῖσαν
μεγάλην δύναμιν, τοῖς δ' ἐν τῇ ἡλικίᾳ τῆς τε ἀπούσης πόθῳ
ὄψεως καὶ θεωρίας, καὶ εὐέλπιδες ὄντες σωθήσεσθαι· ὁ δὲ
πολὺς ὅμιλος καὶ στρατιώτης ἔν τε τῷ παρόντι ἀργύριον
οἴσειν καὶ προσκτήσεσθαι δύναμιν ὅθεν ἀίδιον μισθοφορὰν
[6.24.4] ὑπάρξειν. ὥστε διὰ τὴν ἄγαν τῶν πλεόνων ἐπιθυμίαν, εἴ
τῳ ἄρα καὶ μὴ ἤρεσκε, δεδιὼς μὴ ἀντιχειροτονῶν κακόνους
[6.25.1] δόξειεν εἶναι τῇ πόλει ἡσυχίαν ἦγεν.

Μετά όμως την ολοκληρωτική καταστροφή του εκστρατευτικού σώματος και του στόλου τους στους Αθηναίους έφταιγαν άλλοι..

[8.1.1] Ἐς δὲ τὰς Ἀθήνας ἐπειδὴ ἠγγέλθη, ἐπὶ πολὺ μὲν ἠπί-
στουν καὶ τοῖς πάνυ τῶν στρατιωτῶν ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἔργου
διαπεφευγόσι καὶ σαφῶς ἀγγέλλουσι, μὴ οὕτω γε ἄγαν
πανσυδὶ διεφθάρθαι· ἐπειδὴ δὲ ἔγνωσαν, χαλεποὶ μὲν ἦσαν
τοῖς ξυμπροθυμηθεῖσι τῶν ῥητόρων τὸν ἔκπλουν, ὥσπερ οὐκ
αὐτοὶ ψηφισάμενοι, ὠργίζοντο δὲ καὶ τοῖς χρησμολόγοις τε
καὶ μάντεσι καὶ ὁπόσοι τι τότε αὐτοὺς θειάσαντες ἐπήλ-
[8.1.2] πισαν ὡς λήψονται Σικελίαν

Και η μετάφραση των χωρίων του Θουκυδίδη από τον μεγάλο (σε επιτυχίες αλλά και σε λάθη) πολιτικό, τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Κατά τον ίδιον χειμώνα, οι Αθηναίοι ήθελαν να εκστρατεύσουν πάλιν κατά της Σικελίας με στρατιωτικάς δυνάμεις μεγαλυτέρας παρά εκείνας που είχαν Ο Λάχης και Ευρυμέδων, με την ελπίδα να την υποτάξουν, καθόσον οι πολλοί δεν εγνώριζαν ούτε το μέγεθος της νήσου, ούτε το πλήθος των κατοίκων αυτής, Ελλήνων και βαρβάρων, ούτε υπωπτεύοντο, ότι o πόλεμος, τον oποίον επροτίθεντο ν' αναλάβουν, δεν ήτο πολύ μικροτέρας σπουδαιότητος από τον Πελοποννησιακόν.…..

Ο Νικίας προσπάθησε ματαίως να αποτρέψει τον Δήμο από την Σικελική εκστρατεία.

Ταύτα είπεν ο Νικίας νομίζων, ότι δια του πλήθους των αναγκαίων εφοδίων ή θα απέτρεπε τους Αθηναίους από την εκστρατείαν, ή, εάν ηναγκάζετο να εκστρατεύση, θα εξέπλεε με την μεγαλυτέραν δυνατήν ασφάλειαν. Αντί όμως ν' αποβάλουν ούτοι την υπέρ της εκστρατείας επιθυμίαν των, ως εκ των ενοχλήσεων και δυσχερειών της αναγκαίας παρασκευής, ηύξησε τουναντίον ο υπέρ αυτής ενθουσιασμός των, και το αποτέλεσμα απέβη αντίθετον των προσδοκιών του, διότι εθεωρήθη ότι αι συμβουλαί του ήσαν ορθαί και ότι μετά την αποδοχήν αυτών υπήρχε βεβαίως επαρκής ασφάλεια. Και πάντες ανεξαιρέτως κατελήφθησαν από ζωηροτάτην επιθυμίαν να μετάσχουν της εκστρατείας, οι μεν πρεσβύτεροι διότι ήσαν πεπεισμένοι ότι ή θα υποτάξουν την Σικελίαν, ή έν πάση περιπτώσει τοιαύτη στρατιωτική δύναμις ήτο αδύνατον να υποστή καταστροφήν, οι νεώτεροι δ' ως εκ της επιθυμίας να ιδούν και θαυμάσουν μακρυνήν χώραν, ηνωμένης με την ελπίδα της αίσιας επιστροφής, ενώ το πολύ πλήθος, δηλαδή οι στρατιώται απέβλεπαν, όχι μόνον εις την μισθοδοσίαν του παρόντος, αλλά και εις την επέκτασιν της Αθηναϊκής κυριαρχίας, ως εκ της οποίας ήλπιζαν να εξασφαλίσουν μονίμως έμμισθον υπηρεσίαν εις το μέλλον. Ούτως ώστε, ένεκα του γενικού ενθουσιασμού, οι τυχόν διαφωνούντες, φοβούμενοι μήπως καταψηφίζοντες θεωρηθούν κακοί πατριώται εσιώπων.…………

Μετά όμως την ολοκληρωτική καταστροφή του εκστρατευτικού σώματος και του στόλου τους στους Αθηναίους (όπως συχνά συμβαίνει στον τόπο μας) έφταιγαν άλλοι..

Όταν αι εκ Σικελίας ειδήσεις έφθασαν εις τας Αθήνας, επί πολύν χρόνον εδυσπίστουν εις το μέγεθος της πανωλεθρίας, παρ' όλας τας θετικάς πληροφορίας των πλέον αξιοπίστων στρατιωτών που είχαν διαφύγει από το θέατρον της καταστροφής. Αλλ' όταν εβεβαιώθησαν περί τούτου εμαίνοντο κατά των ρητόρων, οι οποίοι τους είχαν εξωθήσει εις την εκστρατείαν, ως να μη την είχαν ψηφίσει οι ίδιοι, και συγχρόνως ηγανάκτουν εναντίον των χρησμολόγων και των μάντεων και όλων εκείνων, οι οποίοι διά των προφητειών των είχαν διεγείρει τότε την ελπίδα κατακτήσεως της Σικελίας. …

Πλήρη πρωτότυπα κείμενα πολλών αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων (και του Θουκυδίδη) καθώς και μεταφράσεις τους βρίσκω στον Μικρό Απόπλου. (Λαμπρή ιστοσελίδα).

http://www.mikrosapoplous.gr/texts1.htm