ΜΑΖΥ ΤΑ ΦΑΓΑΜΕ;

Από το ηλεκτρονικό βιβλίο του κ. Θεόδωρου Πάγκαλου «Μαζί τα φάγαμε»

Γράφει ο κ. Θ. Πάγκαλος (σελ. 122 επ.).

«Η διαφθορά από τις προμήθειες του δημοσίου μπορεί να έχει πάρει σημαντική δημοσιότητα, πλην όμως η συνεισφορά της στο έλλειμμα και κατ’ επέκταση στο χρέος δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική. Πέραν ορισμένων εξαιρέσεων, που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, υπάρχει ένα όριο στη διαφθορά στις προμήθειες. Η “μίζα” ως ποσοστό επί του προϋπολογισμού του έργου ή της προμήθειας, από ένα ποσοστό και άνω, δεν είναι πλέον συμφέρουσα για τον εργολάβο ή τον προμηθευτή ώστε να πραγματοποιήσει το έργο ή να προχωρήσει στην πώληση, γιατί με δεδομένο τον ανταγωνισμό που συμπιέζει τις τιμές, θα το κάνει κάτω του κόστους. Το όριο αυτό σίγουρα δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10%. Τιμές που παίζουν στην αγορά είναι 2–3% για πολύ μεγάλα έργα (π.χ. σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας) και 5% για άλλες προμήθειες και αγορές.

Η διαφθορά αυτού του είδους συνήθως περιλαμβάνει ένα μικρό σύνολο ατόμων. Εμπλέκονται οι προμηθευτές και από την πλευρά του δημοσίου μικρές ανεξάρτητες ομάδες ατόμων, συνήθως υπηρεσιακών παραγόντων, ή ακόμα και ένα άτομο. Φαίνεται όμως ότι αποτελεί ένα φαινόμενο με σημαντική γεωγραφική διασπορά, με έντονη την παρουσία του τοπικού στοιχείου, τόσο από την πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης, όσο και των εκάστοτε τοπικών ιδιωτών εργοληπτών.

Πλέον των ηχηρών περιπτώσεων, όπως είναι αυτή του Άκη Τσοχατζόπουλου, οι περιπτώσεις διαφθοράς που έχουν αναδειχθεί με πρωταγωνιστές μέλη του ελληνικού κοινοβουλίου είναι λίγες. Δεν γνωρίζω εάν αυτό είναι αποτέλεσμα συγκάλυψης ή ακραιφνούς τιμιότητας των Ελλήνων πολιτικών, ή κάτι ανάμεσα στα δυο. Η ουσία είναι ότι αυτές οι περιπτώσεις λαμβάνουν μεγάλη δημοσιότητα και είναι μια από τις αιτίες της αναξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο εντοπίζει ότι τις περισσότερες περιπτώσεις διαφθοράς αποτελούν οι απευθείας αναθέσεις χωρίς διαγωνιστικές διαδικασίες και χωρίς να συντρέχουν ουσιαστικοί λόγοι υλοποίησης, τεχνικοί, έκτακτη ανάγκη, απρόβλεπτες καταστάσεις κλπ. Οι αναθέσεις αυτές πραγματοποιούνται με κατάτμηση του αντικειμένου ενός έργου με σαφώς ενιαίο χαρακτήρα και αποτελέσματα, σε μικρότερα έργα, τα οποία μπορούν να ανατεθούν απ’ ευθείας με νόμιμο τρόπο, καθότι δεν ξεπερνούν τα νόμιμα όρια ανάθεσης, τα οποία είναι ανάλογα την υπηρεσία και τη φύση του έργου από 15.000 έως 45.000 €. Η ανάθεση εμφανίζεται ως νόμιμη. Η κατάτμηση είναι ύποπτη……..

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να θυμίσω το εξής: εάν οι δαπάνες για προμήθειες του δημοσίου είναι περί τα 20 δις ετησίως, και η μέγιστη “μίζα” που μπορεί να πάρει κάποιος είναι 10%, και αν υποθέσουμε ότι όλοι παίρνουν τη μέγιστη μίζα, το κόστος αυτό είναι 2 δις ετησίως. Φυσικά δεν είναι μικρός ο αριθμός, αλλά σίγουρα με το ποσό αυτό δεν φτάσαμε στα 350 δις χρέος...

Υπάρχει φυσικά και η περίπτωση που τα ίδια τα έργα υπερδιαστασιολογούνταν πολλές φορές, πέραν του τυπικού 10% μιας μίζας. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι χωματουργικές εργασίες….

Οι διαπιστώσεις αυτές του παλαιού συμφοιτητού μου κ. Θεόδωρου Πάγκαλου υποτιμούν προφανώς το μέγεθος της συνεισφοράς της διαφθοράς στο δημοσιονομικό έλλειμμα της Χώρας και κυρίως της συνεισφοράς της διαφθοράς του Πολιτικού κόσμου. Αν και συμφωνώ στην βασική του διαπίστωση ότι η μεγάλη ζημιά έγινε κυρίως από τις υπερβολικές σπατάλες («Τσοβόλα δώστα όλα κλπ» που υπεύθυνοι όμως και πάλι είναι οι πολιτικοί) και δευτερευόντως από την διάχυση και την έκταση της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα της Διοικήσεως (και της Κοινωνίας ακόμη) η ζημιά που δημιουργεί στην Κοινωνία η «εν στενή εννοία» διαφθορά του Πολιτικού κόσμου είχε ασυγκρίτως σημαντικότερα και δυσμενέστερα αποτελέσματα και οικονομικά και ηθικά.

Εάν κάποιος αρμόδιος δώσει πχ μια προμήθεια υλικού ή δημοσίου έργου και πάρει ως αντάλλαγμα από τον εργολάβο το 10% του προϋπολογισμού του έργου η ζημιά του Δημοσίου δεν περιορίζεται στο 10%. Ο δωροδοκών δεν δίνει, προκαταβολικώς μάλιστα,  10% «μίζα» για να πάρει την απλώς 10% περισσότερο! Πρώτον «τραμπουκώνει» με φορολογημένα χρήματα. Επομένως με χρήματα που του έμειναν μετά από φορολόγηση κατά 40% ή 45%. Δεύτερον το ρίσκο του (μπορεί αν και προκατέβαλε να μην γίνει η δουλειά, πχ να χάσει ο Υπουργός την θέση του κλπ κλπ) πρέπει να αμειφθεί. Επομένως η υπερτιμολόγηση πρέπει (για να βγουν οι μίζες, οι φόροι, τα «ασφάλιστρα» κινδύνου κλπ   να φτάνει το 40% τουλάχιστον του κανονικού ανταλλάγματος. Τέλος η σύμβαση θα πρέπει να καταρτιστεί με τέτοιο τρόπο ώστε σε περίπτωση διαφωνιών κλπ να εξασφαλίζει στις διεθνείς διαιτησίες που συνομολογούνται σε τέτοιες περιπτώσεις την νίκη του εργολάβου ή του προμηθευτού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα όσα γράφει στο ΒΗΜΑ της 9.7.2008 «Η αμαρτωλή ιστορία ενός μεγάλου έργου που έγινε μέγα σκάνδαλο. Η βλακεία, η αδιαφορία, το βόλεμα και το λάδωμα» ο κ. Κ. Κάπος (επιβλέπων μηχανικός από πλευράς Δημοσίου στην σύμβαση C4I για τους Ολυμπιακούς αγώνες για την οποία είχε μεσιτεύσει ο κ. Κ. Τρεπεκλής, παιδικός φίλος του τότε Υπουργού Εξωτερικών (και εν συνεχεία Πρωθυπουργού) κ. Γ. Παπανδρέου. Η νόμιμη και εμφανιζομένη στα λογιστικά βιβλία «μεσιτεία» του κ. Κ. Τρεπεκλή ανήλθε τότε σε αρκετά εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.

Για το θέμα είχα ασχοληθεί και  στο παρελθόν εδώ και εδώ.