ΠΟΙΑ ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΩΣ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ 1830 ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

SITE METER


27.4.09

Το Τυχαίο στη μονιμότητα της εικόνας


ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΚΡΙΤΙΚΟΥ ΜΑΡΙΑΣ ΜΑΡΑΓΚΟΥ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΣΕ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΡΕΝΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ FLASH BACK ΣΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.
ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ PDF ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΣΕΛ. 19) ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ.

Η έκθεση Flash Back της Ρένας Παπασπύρου στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Διάρκεια έως τις 10 Μαΐου. Επιμελητής: Ντένης Ζαχαρόπουλος
Από τη ΜΑΡΙΑ ΜΑΡΑΓΚΟΥ

Αν θελήσει κανείς να χαρακτηρίσει το έργο της Παπασπύρου, βλέποντας την πρόσφατη έκθεση με το σύνολο της δουλειάς, μένει σε δύο παρατηρήσεις που, νομίζω ότι την χαρακτηρίζουν.
Τη φρεσκάδα της ιδέας που είναι απολύτως προσωπική και την εμμονή να παρατηρεί την τυχαία εικόνα για να την επαναπροσδιορίσει.

Αν ζούσαμε, ουσιαστικά, εντός Ευρώπης, μετέχοντας και παράγοντας στα διεθνή, η Ρ.Π. ασφαλώς και θα ενδιέφερε τον ευρύτερο κόσμο της Τέχνης. Επαρχιώτες, γαρ, καταδικάσαμε και κάποιους καλλιτέχνες μας που είχαν τα προσόντα, να ασφυκτιούν στην Ιστορία της Τέχνης του τόπου και μόνο. Παίρνει χρόνο να το αποδεχτείς και τελικά, λες πως δεν έχει και τόση σημασία, δεδομένου ότι το σημαντικό είναι η διαδικασία και η δικαίωση της ίδιας της δουλειάς.

Εντός, και ίσως εκτός κινημάτων, σε μια τελευταία 50ετία, όπου μεταξύ ρεαλισμού και μοντέρνου, απστραί και ποπ άρτ, εγκατάστασεων και video, φωτογραφίας και αρχείων και ξανά ποπ αρτ, ξανά κολάζ, ξανά εξπρεσιονισμός, εκ νέου ρεαλισμός, τα κομμένα κεραμίδια, οι φωτοτυπίες και η παρατήρηση των σχημάτων στους τοίχους, μάλλον άγνωστη γη υπήρξαν.

Εξάλλου, όσο και αν ψάξουμε, πίσω, στα λίγα ντοκουμέντα της εποχής, θα βρούμε τη Ρ.Π. να αναζητά σε υλικά και τοιχία, σπίτια και αποσπάσματα σπιτιών, τις δυνατές αμφιβολίες και συγκινήσεις που γνωρίζει ο καλλιτέχνης, ψάχνοντας και οργανώνοντας σε χώρους που δεν έχουν ακουμπήσει άλλοι.

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι η δουλειά από τότε έως σήμερα είναι συνεχής και συνεπής ως προς το ίδιο αίτημα. Η εικόνα στην ύλη, η οπτική εμμονή στην παρατήρηση και η προέκταση των μορφών με ζωγραφικά μέσα.

Η τυχαία εικόνα, αυτή που ανακαλύπτεις παρατηρώντας ακόμη και την ύλη των καθημερινών και οικείων, δρα καταλυτικά. Θα το δούμε στις αποτοιχίσεις, θα το δούμε στα «Μαγικά Δωμάτια» και τα «Μπάαλπεκς», στα μωσαϊκά, στους μοναδικούς χάρτινους τοίχους. Είναι τα τυχαία οπτικά ερεθίσματα που την ωθούν να επέμβει, να διαχειριστεί τα επεισόδια της ύλης, να τα τροποποιήσει, έτσι ώστε να διεκδικήσει τον προσωπικό μύθο στη ρωγμή της ιστορίας των κτιρίων. Ισχυροποιώντας τα ευρήματα και διατηρώντας καλά την απόσταση ανάμεσα σε εκείνα και στην επέμβαση που θα ακολουθήσει. Ετσι, το υπάρχον και το εύρημα, το παλιό και το νέο συνυπάρχουν με τρόπο ώστε να εντείνεται η διαλεκτική τους δράση ως στοιχεία αυτόνομα.

Στο flash back που κάνει σήμερα η Παπασπύρου με την έκθεση στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ξαναβλέπουμε τα έργα με τη ματιά του σήμερα, αξιολογώντας τα στο μέτρο μιας φρεσκάδας απολύτως σημερινής.

Ουσιαστικά, είναι το ανάπτυγμα τεσσάρων οριακών εκθέσεων και όσα προηγήθηκαν ή ακολούθησαν.

Εκθεση πρώτη. Είναι στο «Επίκεντρο» στην Πάτρα, τον Ιανουάριο του 1990, έναν εκπληκτικό, πολύσημαντο χώρο οργανωμένο από την Αγγελική Αντωνοπούλου και τον Γαβρήλο Μιχαήλ.

Εκεί, η κυβοειδής αντίληψη του χώρου συμβιώνει με την δουλειά της Ρ.Π. πάνω στο ζήτημα των αποτοιχίσεων, τα επεισόδεια στην ύλη, τις μορφές και τη δυνατότητα αλλαγής των στοιχείων, την αντικειμενική ματιά και τον προσωπικό μύθο.

Η ύλη που έχει αποτοιχίσει, λειτουργεί σαν χώρος που έχει προετοιμαστεί από τον χρόνο, με δοσμένα τα ίχνη και τις νύξεις του. Τοποθετείται στο πλαίσιο των ελευθεριών που κατοχύρωσε ο μοντερνισμός, οργανώνεται ωστόσο στη σχηματική μνήμη του χρόνου και τη διαλεκτική κελύφους-περιεχομένου. Ετσι κάπως, η ιστορία της σύγχρονης τέχνης και η ιστορία του ανθρώπου, η ακραία δηλαδή καταγωγή της δουλειάς, ενσωματώνονται η μία στην άλλη.

Αποτοιχίζοντας, η Π. φέρνει στην επιφάνεια ένα ήδη ζωντανό περιβάλλον, του οποίου η ματιέρα αλλάζει χώρο. Είναι κρίμα ότι τα πράγματα βαφτίζονται ενίοτε αυστηρά, ως ζωγραφικά, γλυπτικά ή θεατρικά, δεδομένου ότι αυτή η δράση ενέχει την τελετουργία η οποία καθοδηγείται από τυχαία ευρήματα. Είναι μια αργή κίνηση του σώματος και του χεριού που ανακαλύπτει, αποκαλύπτει και αναζωογονεί, δίδοντας στο παλιό υλικό την αξία του παρόντος χρόνου που το είδος της επέμβασης θα του επιτρέψει να υπάρχει και στο μέλλον.

Εκθεση δεύτερη, Γκαλερί Κρεωνίδης, 1994. Ενας χώρος 21 τετραγωνικών μέτρων, δημιουργείται εντός του χώρου της γκαλερί. Είναι ένα κλειστό δωμάτιο, όπου κάποιος μπορεί να βαδίσει, να ψάξει στις εσοχές τα θέματα που προτείνει η Π. αλλά και να δημιουργήσει τα δικά του. Ολα αυτά, συμβαίνουν μέσα από τη χρήση και την παρατήρηση μιας πλάκας μωσαϊκού δαπέδου, φτηνό και υπερχρησιμοποιημένο προϊόν στα παλιά σπίτια και στις κουζίνες των μεσοαστικών πολυκατοικιών των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Το είδος δηλαδή που σήμερα αναπαράγει το σύγχρονο σκληρό βιομηχανικό design. Μια δεύτερη εγκατάσταση, 5 σιδερένια τραπέζια με 70 μωσαϊκές πλάκες τοποθετημένες η μία πλάι στην άλλη, σαν παλιές πολύτιμες φωτογραφίες.

Είναι η συνέχεια των «Εικόνων στην Υλη», των «Μαγικών Δωματίων», των «Μπάαλμπεκς» των αποτοιχίσεων, όπου πάλι εμπλέκεται η παρατήρηση του ματιού που ερεθίζει τη σκέψη, δίνοντας αξία σε ό,τι προχωρεί το χέρι ως την κρύπτη του μυστηρίου που ορίζει τη νέα γέννηση.

Ετσι, η ομοιομορφία και τα πολλά χρώματα δεν της ακυρώνουν την επισήμανση εικόνων. Η όλη επέμβαση εδώ, μοιάζει με μια προ-κόμικς κατάσταση, μια εικονογράφηση όπου, βλέποντας τα χείλη συμπληρώνεις το στόμα και μετά το κεφάλι. Με μια ελάχιστη επέμβαση, δημιουργούνται θέματα αναγνωρίσιμα όπως, ζώα, δέντρα, άνθρωποι, θέματα που αναπτύσσονται στον δικό τους χώρο. Το ένα πλακάκι δίπλα στο άλλο, κάνει μια νοητική αναπαραγωγή σε διάταξη. Με δύο λόγια, η ελάχιστη επέμβαση στο βαρύ υλικό θίγει, εκτός των άλλων, το ζήτημα του «non finito» από τον καλλιτέχνη που αφήνει στον ενεργό θεατή τη δυνατότητα να συνεχίσει στο παιχνίδι των εικόνων. Παράλληλα, η αφή και ο ήχος της κίνησης δημιουργούν μια άλλη επικοινωνία, μέσα από διευρυμένους κώδικες εικαστικών χειρονομιών και συμπεριφορών.

Εκθεση τρίτη. Είναι η Μετοικεσία της Πόλης στην Πόλη, στον πεζόδρομο της οδού Βαλαωρίτου, μέσα και έξω από την γκαλερί «7», τον Ιανουάριο του 2001.

Η Ρ.Π. επιστρέφει στις αποτοιχίσεις που δουλεύει από το 1970, εγκλείει τις εμπειρίες που έχει κοινοποιήσει στις δεκαετίες 1980 και 1990 και καταλήγει σε ένα video-wall, ένα έργο εν δυνάμει performance που ορίζεται στη λογική του μνημειακού του δικού μας χρόνου.

Η Π. δρα σαν αρχαιολόγος που διασώζει το πολύτιμο με δύο αποτοιχίσεις, στο Λαύριο και στου Ψυρρή. (Γνωρίζουμε, ήδη, ότι η πρώτη αποτοίχιση έχει γίνει στο σπίτι της οδού Στίλπωνος 7 και έχει εκτεθεί στο «Δεσμό» στη δεκαετία 1970.)

Και εδώ, θα σχολιάσουμε εκείνη τη μελαγχολική διαπίστωση (έρχεται κάθε φορά που βρισκόμαστε μπροστά σε ένα έργο το οποίο ξεπερνά το καλό, το ενδιαφέρον, το εντός πλαισίου) ότι η ελληνική δεκαετία 1970 έχει χαθεί για τον διεθνή χώρο, όπως εξάλλου και η αμέσως επόμενη.

Εκθεση τέταρτη, «Η ύλη των εικόνων» στη γκαλερί Gazonrouge το 2006.

Η τυχαία εικόνα που απασχολεί την Π., η οποία στη συνέχεια σχηματοποιείται μέσα από νοητικές και οπτικές διεργασίες, εδώ παίρνει τη φόρμα του τοίχου που χτίζεται εξαρχής με χιλιάδες μικρά χαρτιά. Κατά κάποιο τρόπο, η εικόνα στην ύλη εξελίσσεται και μεταβάλλεται σε ύλη της εικόνας.

Εκθεση πέμπτη, «Flash Back». Η αποθέωση της καθαρότητας, μιας ιδέας που επαναπροσδιορίζεται με απόλυτη φρεσκάδα κάθε φορά. *

24.4.09

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΝΥΚΑ ΤΟ 1838.

Δημοσιεύεται στον ιστότοπο της Βουλής και ευρίσκεται πληκτρολογώντας τον πιο πάνω σύνδεσμο (τίτλο).
Υποσημειώνω την πλατιά αντίληψη του γέροντα τότε Κολοκοτρώνη όσον αφορά την διχόνοια ως αιτία των κακών μας.
Παρατηρώ επίσης ότι ο Θ. Κολοκοτρώνης, αν και πιστός Ορθόδοξος, έβλεπε τον Πατριάρχη στο Φανάρι ως Βιτσερέ (Αντιβασιλέα, εκ της Γαλλικής λέξεως vice roy και εν συνεχεία vice roi) του Σουλτάνου. Ως πρόσωπο δηλ. διορισμένο για να επιτύχει την ευκολώτερη υποταγή των Χριστιανών στα Βαλκάνια.
Αυτό άλλωστε, η ιδιότης δηλ. αυτή του Πατριάρχη, εξηγεί την εχθρότητα του Φαναρίου προς την ιδέα της δημιουργίας του Ελληνικού Εθνικού Κράτους.
Εχθρότης που ακόμη ίσως δεν έχει κατασιγάσει στο Φανάρι.
Για το ίδιο θέμα έχω ασχοληθεί και παλαιότερα.
Τα κείμενά μου μπορούν να αναζητηθούν πληκτρολογώντας την λέξη κλειδί ΦΑΝΑΡΙ. (Κυρίως στο κείμενο της 16.2.2008, αλλά και επίσης στα κείμενα της 8.6.2008, 20.5.2008 και 11.10.2007).

11.4.09

10.4.09

Μ.Μ.Ε.


Τα κανάλια διαρκώς σήμερα προβάλλουν τον δυστυχή νεαρό ψυχοπαθή από την Απχαζία που, χωρίς αιτία, τραυμάτισε τρεις ανθρώπους (τους δύο παντελώς αγνώστους του και τον άλλο πολύ σοβαρά) και μετά αυτοκτόνησε.
Προβάλλουν τον ίδιο.. Προβάλλουν τίς παρανοϊκές σκέψεις του.. Προβάλλουν τις τρελλές πράξεις του..Προβάλλουν τα όπλα του...
Στην πραγματικότητα καλούν (εν ψυχρώ) τους άλλους ψυχοπαθείς να τον μιμηθούν για να εξασφαλίσουν αυτά δωρεάν πρόγραμμα και μεγάλη τηλεθέαση .. (Και περισότερες διαφημίσεις....).
Μήπως έπρεπε να είχε συνέλθει εκτάκτως το Ε.Σ.Ρ., να τους καλέσει αμέσως σε απολογία και να σκορπίσει μερικά πρόστιμα εκατομμυρίων Ευρώ;
Ψάχνω ψύλους στα άχυρα θα μού πείτε!!

9.4.09

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΕ ΕΣΧΑΤΗ ΜΟΡΦΗ..

Ώρα 15.00 περίπου σήμερα στην πλατεία του Συντάγματος.
Στην συμβολή της οδού Μητροπόλεως με την πλατεία η Αστυνομία είχε τοποθετήσει καθέτως ταινία που απαγόρευε την είσοδο στην οδό Μητροπόλεως. (‘Όπως έγινε γνωστό αργότερα άγνωστοι είχαν τοποθετήσει εκρηκτικό και εμπρηστικό μηχανισμό εντός της Μητροπόλεως).
Κάποιος 35-40 ετών σε μοτοσικλέτα και με κράνος σηκώνει απαθώς την ταινία και, παρά τις απαγορεύσεις των αστυνομικών, τις οποίες γράφει εκεί που δεν πιάνει μελάνι, περνά.
Οι αστυνομικοί φιλοσοφημένοι και απαθείς (ευνουχισμένοι θα έλεγαν κάποιοι μάλιστα) δεν αντιδρούν.
Ευτυχώς σκέφτηκα που ζούμε σε αληθινή Δημοκρατία.
Αν αυτό συνέβαινε σε κάποια ψευδοδημοκρατία όπως πχ στην Γερμανία, στην Αγγλία, στην Ελβετία (που κακώς θεωρούνται πολιτισμένες χώρες) ο δυστυχής μοτοσικλετιστής από το κλωτσομπούνι που θα μάζευε πρώτα θα πήγαινε στο Εφημερεύον Νοσοκομείο και μετά στο Αυτόφωρο. Στο Αυτόφωρο όπου θα έπαιρνε κάποια μικρή ποινή πχ κράτηση 5-10 ημερών χωρίς όμως αναστολές και χωρίς εξαγορά..

Univers... and the greek universe: Φιλία vs συγγένεια εξ αίματος

Univers... and the greek universe: Φιλία vs συγγένεια εξ αίματος

Φαντάζομαι η Βουλή αφού έχει κάνει γαργάρα εκατομμύρια επί εκατομμυρίων δεν θα ασχοληθεί με τα ψιλοκοκά (100.000€) για τα οποία κατηγορείται ο κ. Παυλίδης!!

8.4.09

Locus Publicus: To τέλος ενός ωραίου ταξιδιού

Locus Publicus: To τέλος ενός ωραίου ταξιδιού
ΚΡΙΜΑ!!

ΜΠΑΡΑΚ ΧΟΥΣΕΙΝ ΟΜΠΑΜΑ Η/ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ.



Κατεχωρήθη την Πρωταπριλιά στην Καθημερινή (χωρίς δυστυχώς να αποτελεί πρωταπριλιάτικο αστείο και χωρίς μνεία συντάκτου του) ένα δημοσίευμα με τον τίτλο «Σε νέες βάσεις η σχέση Τουρκίας-ΗΠΑ με βάση έρευνα του CSIS. Προσοχή . Όχι ΗΠΑ –Τουρκίας!! Τουρκίας-ΗΠΑ!!http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_01/04/2009_
Το CSIS είναι το Αμερικανικό Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.
Το δημοσίευμα αποδίδει έρευνα του CSIS. Στην έρευνα της Επιτροπής που κατέληξε στο πόρισμα αυτό προήδρευσαν οι πρώην Σύμβουλοι Εθνικής Ασφαλείας Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι και Μπρεντ Σκρόουκροφτ και μετείχε ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία Μόρτον Αμπράμοβιτς και διάφοροι άλλοι επιφανείς. Ακόμη και ένας Τουρκοκύπριος!
Το πόρισμα αποτελεί ένα ψυχρό ντους στους εν Ελλάδι αφελείς ή/και ηλιθίους οι οποίοι πίστευαν στην αλλαγή προς το Φιλελληνικότερο της πολιτικής των ΗΠΑ με τον νέο Πρόεδρο!! Κούνια που τους κούναγε!! Αλλαγή βεβαίως υπάρχει εν σχέσει με τον Μπους!! Αλλά προς το ακόμη χειρότερο!!
Η πείρα μού έχει αποδείξει ότι εάν κάποιος (Δικαστήριο, επιδιαιτητής κλπ) παίρνει τις θέσεις του αντιπάλου σου τα πράγματα βεβαίως δεν είναι ευχάριστα!!
Όταν όμως υιοθετεί και τα επιχειρήματα του αντιπάλου σου τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα!!
«Ο κ. Ομπάμα θα κατευθυνθεί προς την Τουρκία, «σύμμαχο στρατηγικής σημασίας στην προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων σε σχέση με τη Μέση Ανατολή, την Ευρασία, καθώς και τις διεθνείς ενεργειακές ροές», όπως επισημαίνεται σε έρευνα του αμερικανικού Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS)».
Ο κ. Ομπάμα θα προσπαθήσει να αποτρέψει, παρά τις μέχρι τούδε αντίθετες δημόσιες δεσμεύσεις του, την επικύρωση από το Αμερικανικό Κογκρέσο της Τουρκικής Γενοκτονίας των Αρμενίων επειδή, όπως υποστηρίζουν οι Τούρκοι, αυτό θα εμποδίσει την προσέγγιση Τουρκίας-Αρμενίας.
Θα αυξηθεί η πίεση στα μέλη της Ε.Ε. για την είσοδο της Τουρκίας. (Αυτό συμφέρει περισσότερο τις ΗΠΑ και τα κράτη δορυφόρους της στην Ε.Ε. Αγγλία, Πολωνία, Τσεχία κλπ ) επειδή έτσι με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια!! Αφ΄ ενός ευνοείται η Τουρκία και αφ΄ ετέρου ματαιώνεται η πιθανότης της πολιτικής Ενώσεως της Ευρώπης.
Και πριν ή αλέκτωρ λαλείσαι τρις είδαμε:
Τον Πρόεδρο των ΗΠΑ να επισκέπτεται μόλις δυόμισι περίπου μήνες από την ορκωμοσία του την Τουρκία!! (Προ πάσης άλλης επισκέψεώς του σε οποιαδήποτε άλλη χώρα! Ακόμη και στην Αγγλία!!)
Παρά τις Ελληνικές ικεσίες δεν συνδυάστηκε το ταξίδι του αυτό με ταξίδι και στην Ελλάδα όπως εθιμικώς γινόταν πάντοτε για να φαίνεται ότι τηρούνται οι ισορροπίες!!
Στην Άγκυρα να υπερτονίζει τον ρόλο της Τουρκίας και να αναλαμβάνει δημοσίως την υποχρέωση να την κάνει μέλος της Ε.Ε., προκαλώντας την ζωηρή αντίδραση της Γαλλίας και της Γερμανίας!!
Στην Κωνσταντινούπολη να μην επισκέπτεται έστω συμβολικώς τον Πατριάρχη, παρά τις ικεσίες του Πατριάρχη και των Ελληνοαμερικανών!! Αν και ο συγκεκριμένος Πατριάρχης έχει πιστώς υπηρετήσει στην σύγκρουσή του με το Πατριαρχείο της Μόσχας τις επιδιώξεις των ΗΠΑ!!
Εδέχθη την δεκάλεπτη επίσκεψη του Πατριάρχη στο Ξενοδοχείο του, χωρίς να επιτραπεί η μαγνητοσκόπηση και χωρίς να αναφερθεί από πλευράς ΗΠΑ η επίσκεψη!
Αρχίζω να πιστεύω ότι κατά την Προεδρία Νίξον (για άλλους λόγους) υπήρξε τα τελευταία 40 χρόνια η φιλικότερη στάση των ΗΠΑ προς την Χώρα μας..

5.4.09

Η τέχνη απαιτεί εσωτερική περιπλάνηση


Από την έκθεση στην αίθουσα Τέχνης Gazon Rouge Αθήνα 2006.
Sa visibilité totale me rendait aveugle.
(Η απόλυτη ορατότητα με τυφλώνει. Ελεύθερη απόδοση)
Paul Eluard

Το έργο επανεκτίθεται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Θεσσαλονίκη στην έκθεσή της Ρένας Παπασπύρου Flashback.



Η εικαστικός Ρένα Παπασπύρου εξηγεί τη σχέση της με την ύλη και πώς τα έργα της ακουμπάνε στην παιδική της ηλικία
Της Μαργαριτας Πουρναρα
Αναδημοσιεύεται από την σημερινή Καθημερινή.

Από τα σπήλαια του Λασκό μέχρι τις ημέρες μας, οι τοίχοι που μας περιτριγυρίζουν είναι φορείς εικόνων. Η εικαστικός Ρένα Παπασπύρου στήριξε ολόκληρη την πορεία της στην ποιητική διάσταση της ύλης. Στις ξεφλουδισμένες επιφάνειες των παλαιών σπιτιών, σε λαμαρίνες και σε τμήματα ασφάλτου, είδε ανθρώπινες μορφές, ζώα, ολόκληρες ιστορίες. Ουσιαστικά συνέχισε ένα παιχνίδι που παίζαμε όταν ήμαστε μικροί: να ανακαλύπτουμε παντού περιγράμματα, σχήματα, σημάδια.
Την Παρασκευή 3 Απριλίου εγκαινιάζεται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης η έκθεση με τίτλο «Flashback», που περιλαμβάνει χαρακτηριστικά έργα της από το 1975 μέχρι σήμερα, σε επιμέλεια του Ντένη Ζαχαρόπουλου. Με αφορμή την αναδρομική της έκθεση, μιλάει για τους κύκλους της δουλειάς της, για τη σχέση της με την ύλη, αλλά και με τους νέους καλλιτέχνες. Το εργαστήριο που διηύθυνε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών επί χρόνια, υπήρξε άλλωστε δεξαμενή ταλέντων και χώρος έκφρασης πρωτοποριακών ιδεών.
— Το εργαστήρι σας στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου διδάσκατε για πολλά χρόνια, έχει αφήσει εποχή. Παράγουμε ταλέντα;
— Εχουμε καλούς καλλιτέχνες στην Ελλάδα. Παράγουμε καλούς ζωγράφους. Εχουμε γερή παράδοση στη ζωγραφική, με το Βυζάντιο και τη λαϊκή τέχνη. Για μένα η τέχνη του χρωστήρα είναι μια συνέχεια από την αρχαιότητα έως σήμερα. Βέβαια, η εποχή μας δεν ευνοεί την αναδρομή στο παρελθόν. Οι πιο έξυπνοι και οι πιο ευαίσθητοι από τους καλλιτέχνες πατούν –έστω και συναισθηματικά– στην παράδοση για να παράγουν κάτι καινούργιο.
— Πιστεύετε ότι η ΑΣΚΤ βοηθά τους νέους δημιουργούς να σταδιοδρομήσουν;
— Η δική μας σχολή αλλά και οι άλλες σχολές καλών τεχνών έχουν σεβασμό στην προσωπικότητα του καλλιτέχνη. Αφού όμως αυτός αποφοιτήσει, πέφτει στα βαθιά. Οι γκαλερί αναζητούν νέα ταλέντα για να εκθέσουν τη δουλειά τους, αλλά τελικά λίγοι εκκολαπτόμενοι καλλιτέχνες αντέχουν να επιζήσουν σε αυτήν τη δύσκολη μάχη. Κάντε μια έρευνα για να δείτε πόσοι απόφοιτοί μας εξέθεσαν τελικά δεύτερη και τρίτη φορά. Οι περισσότεροι εξαφανίζονται μετά την παρθενική τους έκθεση. Ο εικαστικός καλλιτέχνης δεν είναι ποπ τραγουδιστής, που έκανε ένα σουξέ και άρχισε να βγάζει εύκολο χρήμα. Αντιθέτως, έχει το δικό του βιολογικό ρολόι και μπορεί να δώσει τον καλύτερο εαυτό του στα 20, στα 40 ή στα 60. Δεν είναι ξεπέτα η τέχνη, αλλά πρέπει ο δημιουργός να έχει τον χρόνο να περιπλανηθεί στο εσωτερικό του τοπίο, να κάνει έργα που δεν του αρέσουν και να τα απορρίπτει, να καθίσει χωρίς να κάνει τίποτα. Ο εικαστικός μπορεί να παράγει συνεχώς επιτυχίες; Τι είναι, η Μαντόνα;
— Σήμερα, πολλοί νέοι καλλιτέχνες κάνουν έργα, έχοντας στο μυαλό τις προτιμήσεις κάποιου συλλέκτη ή επιμελητή...
— Οι μόδες υπήρχαν πάντα στην τέχνη και ο νέος καλλιτέχνης θα περάσει από αυτές. Αν είναι τυχερός θα συναντήσει τον εαυτό του. Οταν λέω τύχη, δεν εννοώ ζαριά. Εννοώ να διαθέτει ένα είδος εσωτερικής ισορροπίας, που θα τον βοηθήσει να αντιληφθεί τη συγκυρία. Και στα περισσότερα μυθιστορήματα του Μπαλζάκ υπάρχουν αφιερώσεις στις ευγενείς κυρίες που υπήρξαν χορηγοί του. Ο Βελάσκεθ ήταν στην αυλή του βασιλιά, ο Γκόγια το ίδιο. Οι βυζαντινοί καλλιτέχνες ήταν στην υπηρεσία της Εκκλησίας και δεν είχαν δικαίωμα να αλλάξουν ούτε μια μικρή λεπτομέρεια από τα ρούχα των αγίων. Κι όμως επέζησαν και κάποιοι από αυτούς έγιναν σπουδαίοι. Αυτό είναι μέσα στη ζωή. Αν μπορεί κάποιος να προχωρήσει το έργο του, χωρίς να κάνει συμβιβασμούς και να βρει τρόπους χρηματοδότησης, τότε μπράβο του.
— Εσείς πώς λύσατε αυτό το θέμα στην καριέρα σας;
— Αν δεν είχα τη διδασκαλία στην ΑΣΚΤ αλλά και τον άνδρα μου, δεν θα τα είχα φέρει βόλτα οικονομικά. Μετά τη μεταπολίτευση οι γκαλερί δεν δέχονταν καν να δείξουν έργα δικά μου ή άλλων καλλιτεχνών που ήταν στο ίδιο μήκος κύματος. Μόνο ο Δεσμός μάς άνοιξε τις πόρτες του. Δεν μας θεωρούσαν καλλιτέχνες. Και τα έργα μας τα αποκαλούσαν «Αυτά τα πράγματα». Μετά το ’80 τα πράγματα έγιναν πιο υποφερτά για εμάς.
— Πώς θα περιγράφατε τη δουλειά σας σε κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με το έργο σας;
— Η δουλειά μου είναι εικόνες, τις οποίες κάποιος μπορεί να προβάλλει πάνω στις επιφάνειες που τον περιβάλλουν, όπως το δωμάτιό του, ο δρόμος του, η πόλη του. Πρόκειται για μια συνειρμική διεργασία που κάνουμε όλοι. Απλώς εγώ του δίνω σώμα, το μορφοποιώ ανάλογα με τα ερεθίσματα που δέχομαι. Μ’ αρέσει να δομώ μια εικόνα με βάση στοιχεία που είναι ασύνδετα. Ολα αυτά που φέρει η επιφάνεια του τοίχου –τα στίγματα, τα βαθουλώματα, τα σημάδια του αναγλύφου– μπορούν να συνδεθούν με διαφορετικό τρόπο από τον καθένα. Είναι ένα παιχνίδι που ξεκινάει στην παιδική ηλικία. Δυστυχώς, όσο μεγαλώνουμε, απωθούμε την ικανότητά μας να κάνουμε δεύτερη ή τρίτη ανάγνωση με τη φαντασία μας.
— Πολλές φορές η δουλειά σας κρατά ζωντανό ένα μέρος της πόλης που «πεθαίνει», όταν τα παλιά κτίρια κατεδαφίζονται. Το είδατε ποτέ ως σωστική ανασκαφή;
— Οχι. Θα ήμουν όμως πολύ ευχαριστημένη αν δεν ασβέστωναν τους τοίχους που απέμειναν από τα κατεδαφισμένα σπίτια. Αυτά τα άδεια οικόπεδα, που γίνονται μετά χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων. Η δουλειά μου απλώς αναδεικνύει ένα μέρος της πόλης, του αστικού τοπίου. Τώρα, λ.χ., το πιο ζωντανό στοιχείο επικοινωνίας είναι τα γκράφιτι. Είναι μια σύγχρονη μαρτυρία του τι συμβαίνει στην πόλη. Οι street artists ξέρουν ότι το να καταστραφούν τα έργα με την πάροδο του χρόνου είναι μέρος του παιχνιδιού, και το ρισκάρουν. Από την άλλη, ο δρόμος έχει κώδικα τιμής και, αν προσέξετε, τα καλά γκράφιτι παραμένουν απείραχτα.
— Γιατί σε όλη σας την πορεία είχατε αυτήν την ιδιαίτερη σχέση με την ύλη;
— Τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει κατά τη διάρκεια της Κατοχής έχουν στενή σχέση με την ύλη. Εχουν παίξει με θραύσματα, γυαλιά, βότσαλα. Η Arte Povera δεν προέκυψε τυχαία, βγήκε από αυτή τη γενιά. Ηταν εικαστικοί που είχαν δημιουργική σχέση με την ύλη και δεν είχαν δυσκολία να την ξανασυναντήσουν αργότερα.
Σημαντικότερες δουλειές της
Η Ρένα Παπασπύρου γεννήθηκε το 1938. Σπούδασε στο Εργαστήριο Ζωγραφικής του Γιάννη Μόραλη και σήμερα είναι ομότιμη καθηγήτρια της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Αθήνα. Εχει παρουσιάσει πολλές ατομικές εκθέσεις στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και στο εξωτερικό. Οι πιο σημαντικές ενότητες της δουλειάς της είναι: Επεισόδια στην Υλη, Δράση Στίλπωνος 7, Γεωγραφίες, Εικόνες στην Υλη, Μαγικά Δωμάτια, Βaalbecks, Συνειρμικές Εικόνες, Τοίχος, Αστερισμοί, Η Απόλυτη Ορατότητα με Τυφλώνει. Η έκθεση στη Θεσσαλονίκη θα διαρκέσει έως και τις 10 Μαΐου.

4.4.09

Η φθορά των πραγμάτων είναι η μνήμη μας




Αντιγράφω από την Ελευθεροτυπία της 2 Απριλίου 2009 την παρουσίαση από την Φωτεινή Μπάρκα της έκθεσης της Ρένας Παπασπύρου με τον τίτλο Flashback στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Θεσσαλονίκη.

Φλας μπακ είναι η ανάκληση εικόνων του παρελθόντος.
«Αστερισμοί» (2002) ψηφιακά επανασχεδιασμένες έτοιμες εικόνες πάνω σε σκαναρισμένη μωσαϊκή πλάκα Εικόνων που μας σημάδεψαν και παραμένουν πάντα σημεία αναφοράς. Δεν θα μπορούσε η Ρένα Παπασπύρου να βρει καλύτερο τίτλο για την έκθεσή της. Γιατί το «Flashback», όχι μόνο περιγράφει πώς επελέγησαν τα έργα της 30χρονης πορείας της, αλλά συνοψίζει και την ίδια τη διαδικασία της δουλειάς της.
Από αύριο εκτίθενται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης περίπου 40 έργα, από το 1975 μέχρι και σήμερα, φωτίζοντας στιγμές και σταθμούς που καθόρισαν και ξετύλιξαν στο χρόνο το προσωπικό λεξιλόγιο της εικαστικού. Η αναδρομικού χαρακτήρα έκθεσή της, υπό την επιμέλεια του Ντένη Ζαχαρόπουλου, καλλιτεχνικού διευθυντή του μουσείου, θα μας ταξιδέψει από τα «Επεισόδια στην ύλη» στις «Εικόνες στην ύλη», στα «Μαγικά δωμάτια» και από κει στον «Τοίχο» και στους «Αστερισμούς».
Από τη δεκαετία του '60, όταν ξεκίνησε τη δουλειά των ψηφιδωτών, και αργότερα, με τις αποτοιχίσεις των παλιών σπιτιών, το έργο της Παπασπύρου περιστρέφεται σταθερά γύρω από τις τυχαίες εικόνες στην ύλη, τις εικόνες που ο νους σχηματίζει αυτοματικά και συνειρμικά, συνδέοντας τυχαία τα μικροστοιχεία των επιφανειών. Ακόμη και ο ουρανός είναι γι' αυτήν ένα τεράστιο κομμάτι χαρτί... Μελετά την ιδιομορφία της επιφάνειας κάθε υλικού (ξύλο, άσφαλτος, λαμαρίνα, τοίχος, χαρτί), πιστεύοντας ότι αποτελεί ένα μέρος από το τοπίο/περιβάλλον της πόλης. Από το τυχαίο οπτικό ερέθισμα της επιφάνειας ανακαλεί στο νου μια συνειρμική εικόνα, την οποία εν συνεχεία περι-γράφει πάνω σ' αυτήν την επιφάνεια, στο σημείο που τη βλέπει. Ετσι, μετατρέπει την ύλη σε σημασία, σε βίωμα, σε γραφή, σε συνειρμό.
«Το σχέδιο και οι προσθήκες στην ύλη δεν προαποφασίζονται, τα καθορίζει και τα υποβάλλει η ίδια η τυχαία εικόνα, που καθορίζει ακόμα το είδος των υλών και τον όγκο, αν χρειαστεί», εξηγεί η Ρένα Παπασπύρου Αν και αναδρομική, η έκθεση δεν στήνεται όπως συνηθίζεται. Τα έργα δεν ακολουθούν συγκεκριμένη χρονολογική σειρά. «Το ένα σε στέλνει στο άλλο. Είναι τα χρώματα, τα θέματα, ακόμη και οι αναφορές που περιέχουν, που καθόρισαν και πώς θα τοποθετηθούν», εξηγεί.
Την έννοια άλλωστε του χρόνου και της μνήμης η Ρένα Παπασπύρου την ανασύρει από την επιφάνεια της ύλης. Οι ασυνείδητες εικόνες πάνω στην ύλη εμπεριέχουν τη μνήμη των απλών καθημερινών ανθρώπων. Το έργο της μας δείχνει αυτό που δεν φαίνεται, ή που εμείς δεν θέλουμε να βλέπουμε. Εξασκεί επομένως το βλέμμα μας.
«Στον περιβάλλοντα χώρο η Παπασπύρου βλέπει τα ίχνη της καταστροφής, της φθοράς, σαν εικόνα που σημαδεύει τα πράγματα, που τσαλακώνει τα έργα, που συρρικνώνει το δέρμα του πραγματικού, κι αντί να αποτρέπει το βλέμμα από αυτό, εντείνει την προσοχή και την παρατηρητικότητα και καλεί το θεατή να αναγνωρίσει, μαζί με τα δικά του ίχνη, και τη δική του συμμετοχή στη φθορά των πραγμάτων», εξηγεί ο Ντένης Ζαχαρόπουλος.
«Αυτό που μένει από την όλη δουλειά είναι η ίδια η διεργασία και όχι το αποτέλεσμα. Να μην ξεπερνάς τα πράγματα αδιάφορα», τονίζει και η ίδια η καλλιτέχνις, ομότιμη καθηγήτρια της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. Βλέποντας τα έργα της στημένα στο Μακεδονικό Μουσείο αισθάνεται περίεργα. «Αυτές οι μεγάλες εκθέσεις έχουν κάτι το αμφίσημο. Και ευχαρίστηση και μελαγχολία...».
Η έκθεση συνοδεύεται από κατάλογο (εκδόσεις Futura) με κείμενα των Ντένη Ζαχαρόπουλου, Μαρίας Μαραγκού, Κατερίνας Κοσκινά και της ίδιας της καλλιτέχνιδος. Διάρκεια ώς τις 10 Μαΐου.*